Nagrania filmowe wykorzystuje się w procesie nauczania – uczenia się fizyki od lat. Początkowo dominującą rolę odgrywała telewizja oraz profesjonalne nagrania na różnych nośnikach (od taśm filmowych, przez zapis magnetyczny do dysków wideo). Wraz z rozwojem technologii i nowych środków przekazu, a także rewolucji w dostępie do urządzeń rejestrujących oraz przetwarzających dźwięk i obraz, wideo nagrania stały się dominująca ścieżką przekazu. Znacznie zwiększyła się przede wszystkim liczba amatorskich nagrań wideo.
Przegląd przykładów edukacyjnego wykorzystania filmu wideo od pierwszych prób w przeszłości do obecnych rozwiązań pozwala wyróżnić sześć obszarów:
- Programy edukacyjne w postaci nagrań początkowo prelekcji telewizyjnych (np. Politechnika telewizyjna), a z czasem także różnorodnych wykładów często odbywających się poza studio telewizyjnym (np. przy okazji Dni Nauki). Programy tego rodzaju stanowią przykłady przeniesienia tradycyjnych aktywności realizowanych w kontakcie bezpośrednim (m. in. wykładu, dyskusji, polemiki) w przestrzeń przekazu wideo.
- Programy popularno-naukowe (np. Sonda) to produkcje zazwyczaj przygotowywano z założeniem dostarczenia odbiorcom określonej wiedzy przy zachowaniu charakterystycznego kontekstu, formy narracji, zakresu tematycznego. Programy o charakterze teleturniejów (np. Wielka Gra czy Jeden z dziesięciu), mimo pozaedukacyjnego celu podstawowego, niosą w sobie znaczną dawkę treści edukacyjnych. .
- Wideo encyklopedie demonstracji (np. The Video Encyclopedia of Physics Demonstrations™) składają się z materiałów w postaci profesjonalnych nagrań wideo, przedstawiających demonstracje zjawisk fizycznych. Współczesną odsłonę tego rodzaju materiałów edukacyjnych stanowią dedykowane kanały wideo, zawierające bezpłatnie dostępne nagrania różnorodnych doświadczeń fizycznych (np. Caltech’s Feynman Lecture Hall).
- Interaktywne środowiska uczenia się (np. Interactive Video Vignette) to przykład integracji filmów wideo i platformy edukacyjnej w kompaktowe środowisko uczenia się. Interaktywne winiety wideo wprowadzają interaktywność do tradycyjnej prezentacji online – użytkownicy nie tylko odtwarzają zapisane treści (w tym filmy wideo) w określonej kolejności, ale sekwencja ich prezentowania jest uzależniona od udzielonych podczas interakcji odpowiedzi.
- Pomiary wideo (np. Tracker, Coach) realizowane są podczas procedury, w której wybrany element, którego ruch chcemy analizować, jest wyszukiwany (ręcznie lub automatycznie) na poszczególnych klatkach filmu, a następnie wskazywany znacznikiem (kursorem). Odpowiednie wyskalowanie obrazu oraz informacja o liczbie rejestrowanych w każdej sekundzie klatek, umożliwia śledzenie w czasie położenia wybranego, widocznego na filmie szczegółu (obiektu bądź jego charakterystycznego punktu). Wystarczy podczas rejestracji ruchu umieścić na ekranie element o znanych rozmiarach i wprowadzić je do programu. W ten sposób uzyskuje się informacje o rzeczywistym przemieszczeniu wskazywanego (śledzonego) obiektu. Natomiast informacja o czasie ruchu uzyskiwana jest z informacji o szybkości rejestracji klatek filmu. Procedura ta świetnie sprawdza się także podczas badania ruchu na filmach animowanych.
- Ewaluacja efektów uczenia się (np. Quizziz) za pośrednictwem platform, w których wideoklip stanowi integralną część pytania sprawdzającego określone kompetencje (wiedzę, umiejętności i postawy). Tego rodzaju wykorzystanie filmów wideo szczególnie upowszechniło się w czasach nauczania realizowanego zdalnie.
- Wideoblog lub kanał na platformie wideo (np. SciFun) to forma przekazu, której zasadniczą treść stanowią pliki filmowe, publikowane przez autora w kolejności chronologicznej. Pliki udostępniane są do odtwarzania przez osoby odwiedzające blog bądź kanał. Zazwyczaj formuła tego rodzaju filmów wideo jest charakterystyczna dla autora i łączy wiele konwencji.
Film wideo w nauczaniu – uczeniu się fizyki to niewątpliwie ważny element warsztatu pracy nauczyciela pozwalający na integrację technologii w procesy edukacyjne na bardzo różnym poziomie. Film wideo staje się szczególnie wartościowy, gdy wykorzystujemy go w badaniu zjawisk z otaczającego nas świata, a tym samym ukazujemy fizykę jako dyscyplinę wiedzy człowieka kluczową dla rozwoju naszej kultury i cywilizacji.