Powoli, po długim czasie wyczekiwania, kończymy prowadzenie zajęć zdalnych. W ostatnich miesiącach nasze klasopracownie to była przestrzeń głównie wirtualna. A czemu by tego szczególnego doświadczenia nie wykorzystać do refleksji nad naszymi tradycyjnymi miejscami prowadzenia zajęć? Wszak wrócimy do nich bogatsi o doświadczenia i z nowymi oczekiwaniami.
Już po raz kolejny powracam do pomysłu i propozycji, która funkcjonuje jako Future Classroom Lab - od niemal dekady.
Klasopracownia przyszłości to w tym ujęciu przestrzeń edukacyjna, w której wyróżnić można aż sześć stref działania. Warto w tym miejscu, za Organizacją Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), zwerbalizować, co kryje się za określeniem przestrzeni edukacyjnej. To przestrzeń fizyczna, która obsługuje wielorakie i różnorodne nauczanie realizowane z wykorzystaniem programu nauczania i określonego podejścia pedagogicznego, w tym współczesnych technologii; która pozwala na optymalne, uwzględniające wydajność budynku i efektywność działanie w czasie; przy czym pozostająca w harmonii z otoczeniem; jednocześnie zachęcająca do partycypacji społecznej, zapewnianiająca zdrowy, wygodny, bezpieczny i stymulujący udział jej mieszkańców.
Często ograniczamy nasze spojrzenie na klasę do najwęższego sensu - fizycznego środowiska uczenia się czyli klasopracowni, ale trzeba pamiętać, że w szerszej perspektywie to połączenie formalnych i nieformalnych elementów systemu edukacji, gdzie zachodzi proces nauczania - uczenia się, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku.
Klasopracowni przyszłości bliżej do tego szerszego spojrzenia, bo choć ograniczona do przestrzeni szkoły, to jednak zawiera obszary, które w szczególny sposób sprzyjają kształceniu określonych kompetencji. Owych sześć sfer to:
- Investigate (Poszukuj) - przestrzeń dedykowana aktywnemu odkrywaniu, w której znajdują się m. in. interfejsy pomiarowe wraz z czujnikami, roboty, mikroskopy, dostęp do laboratoriów zdalnych, modele 3D. Poszukując uczniowie prowadzą działania służące:
- rozwijaniu umiejętności krytycznego myślenia oraz rozwiązywania problemów,
- stawaniu się aktywnymi badaczami,
- pracy nad projektami międzyprzedmiotowymi,
- uczeniu się przez odkrywanie,
- dostrzeganiu połączeń i zależności w otaczającym nas świecie.
- Create (Twórz) - przestrzeń, w której, za sprawą m. in. dostępności kamer wideo o wysokiej rozdzielczości, aparatów cyfrowy, statywów, oprogramowanie do edycji wideo, sprzętu do nagrywania dźwięku, oprogramowanie do podcastów, animacji, przesyłania strumieniowego można oddawać się planowaniu, projektowaniu i produkcji. Tworząc uczniowie prowadzą działania służące:
- uczeniu się przez odkrywanie,
- kształceniu umiejętności pracy z zaawansowaną technologią,
- rozwijaniu umiejętności miękkich,
- wytworzeniu w realiach prawdziwego życia,
- prezentowaniu efektów własnej pracy.
- Present (Prezentuj) - przestrzeń przeznaczona na dzielenie się efektami prac i zbieranie informacji zwrotnych m. in. dzięki sposobności do korzystania z łatwej do przearanżowania przestrzeni prezentacyjnej, projektora lub ekranu o wysokiej rozdzielczości zapewniających dobrą jakość obrazu, narzędzi do publikacji online (np. blog, witryny do udostępniania online). Prezentując uczniowie prowadzą działania służące:
- uczeniu się dzielenia wiedzą i umiejętnościami,
- zdobywaniu umiejętności wchodzenia w interakcję z szerszą publicznością,
- korzystaniu z informacji zwrotnymi,
- poznaniu metod komunikowania się, w tym komunikacji włączającej (inkluzywnej),
- przestrzegania zasad, w tym dbanie o (e-)bezpieczeństwo.
- Interact (Oddziałuj) - przestrzeń dedykowana wzajemnemu oddziaływaniu - rozumianemu jako wchodzenie w interakcje o charakterze edukacyjnym - wspomaganemu technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (m. in. tablicami multimedialnymi, systemami tzw. klikerów, urządzeniami mobilnymi - laptop, netbook, tablet, smartfony, systemami zarządzania klasą). Oddziałując uczniowie prowadzą działania służące:
- dostrzeganiu potrzeby zmian aranżacji miejsc nauki i pracy,
- przechodzeniu od perspektywy widza do postawy aktywnych uczestników procesów nauczania-uczenia się,
- pełnemu zaangażowaniu w działania edukacyjne,
- budowaniu motywacji i kształtowaniu pasji.
- Exchange (Współpracuj) - przestrzeń, która, za sprawą m. in. dostępności tablicy interaktywnej, narzędzi do tworzenia planów i map myśli, stołów i przyborów, szczególnie sprzyja współpracy i planowaniu działań. Współpracując uczniowie prowadzą działania służące:
- doskonaleniu umiejętności współpracy w życzliwej i twórczej atmosferze,
- kształceniu kompetencji kluczowych w pracy zespołowej,
- lepszej integracji grupy,
- współpracy zdalnej.
- Develop (Rozwijaj) - przestrzeń przeznaczona na nieformalne uczenie się i autorefleksję, w której szczególnie przydają się m. in. kącik do nauki, nieformalne umeblowanie, przenośne urządzenia audio i video, (e-)książki, (e-)magazyny, nagrania, gry. Rozwijając się uczniowie prowadzą działania służące:
- kreowaniu nieformalnego środowiska uczenia się,
- wspieraniu motywacji i wyrażania siebie,
- wykorzystaniu osobistych narzędzi i urządzeń wspierających uczenie się,
- rozpoznawaniu potrzeb związanych z nauczaniem i uczeniem się,
- poszukiwaniu oraz uczeniu się przez grę.
Jestem przekonany, że jeśli tylko dostatecznie uważnie przyjrzymy się zwykłej, naszej codziennej szkole dostrzeżemy elementy każdej ze stref klasy przyszłości. Nie wolno czekać na nowe budynki i zakupy za niewyobrażalne kwoty, by każdą klasę zmieniać w miejsce przyjazne nauczaniu-uczeniu się. Zacznijmy od małych kroków:
- personalizujmy nasze klasy - m.in. umieszczajmy na ich ścianach rzeczy, którymi się interesujemy szczególnie; niech uczniowie przynoszą do nich elementy, które uczynią je bliższymi naszych ulubionych miejsc, niech rosną w nich nasze rośliny, niech będzie w nich rozbrzmiewać muzyka, które szczególnie lubimy;
- pracujmy z rzeczami, które każdy z nas może przynieść na zajęcia;
- zmieniajmy układ stołów i krzeseł, by jak najlepiej dopasować przestrzeń do podejmowanych działań, szukajmy alternatywnych sposobów rozwiązywania trudności;
- planujmy zakupy i bądźmy gotowi z listą życzeń, szukajmy źródeł alternatywnego finansowania.
Przede wszystkim pamiętajmy, że klasa to miejsce, gdzie powinniśmy czuć się bezpieczni i mimo oczywistych niewiadomych, które niesie przyszłość patrzyć w jej kierunku z entuzjazmem i nadzieją. Ponad wszystko klasa to miejsce, gdzie jesteśmy razem.
